Ինչո՞ւ է «Հայաքվեն» դարձել իշխանությունների աչքի փուշը. «Փաստ»

ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ 8 Հուլիս, 2023 10:33

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

«Հայաքվե» նախաձեռնությունը, որը հանդես է գալիս օրենսդրությունը փոխելու առաջարկությամբ՝ Լեռնային Ղարաբաղի ինքնորոշումից հրաժարվելու և Հայոց ցեղասպանության նշանակությունը նսեմացնելու համար խիստ պատիժ նախատեսելու համար, շարունակում է ստորագրահավաքի կազմակերպումը։ Եթե Հայաստանի 50 հազար քաղաքացու ստորագրություն հավաքվի, ապա, Սահմանադրության համաձայն, հարցը պետք է մտնի Ազգային ժողովի օրակարգ: Բայց եթե խորհրդարանն այն չհաստատի, ինչը սպասելի է, քանի որ մեծամասնություն է կազմում ՔՊ-ն, ապա անհրաժեշտ կլինի 300 հազար անձի ստորագրություն՝ նախաձեռնության առաջարկած նախագիծը հանրաքվեի դնելու համար: Երկրորդ տարբերակն էլ ուղղակի սահմանադրական փոփոխությունների ճանապարհն է, որի համար անհրաժեշտ կարող է լինել 200 հազար ստորագրություն, որպեսզի ուղղակի հանրաքվեի միջոցով ընդունվեն այս կամ այն փոփոխությունները:

Ստորագրահավաքի անցկացումը ցույց է տալիս, որ հանրային հատվածը շատ ակտիվ է նախաձեռնությանը միանալու և սատարելու հարցում: Նույնիսկ մարդկանց հերթեր են գոյանում: Մյուս կողմից՝ քաղաքական ուժերի կողմից ևս յուրահատուկ հետաքրքրություն է նկատվում: Ուշագրավ է, որ «Հայաքվեին» միացան ինչպես արտախորհրդարանական ընդդիմությունը կազմող ուժերը, այնպես էլ խորհրդարանական ընդդիմությունը։ Այստեղ ուշագրավ է, որ այս նախաձեռնությունը փաստացի դարձավ այն եզակի հարթակներից մեկը, որը հնարավորություն է տալիս մի կողմ դնել ընդդիմադիր միավորների բոլոր տարակարծությունները ու կոնկրետ թեմայի շուրջ միասնականություն ցուցաբերել։ Ուստի նախաձեռնությունը կարող է ընդհանրապես խթան դառնալ, որպեսզի ընդդիմությունն ուղղակի միասնական ճակատով հանդես գա: Այսինքն` նախաձեռնության հետագա հաջողությունը կարող է նաև ինստիտուցիոնալ հիմքեր ապահովել ընդդիմադիր դաշտի որոշակի կոնսոլիդացիայի համար:

Սրան զուգահեռ իշխանությունները փորձում են նախաձեռնության համար տարբեր խոչընդոտներ հարուցել: Չնայած դրան, ստորագրահավաքը խափանել նրանց չի հաջողվում։ Եվ տեսնելով «Հայաքվեն» մեծ թափ է հավաքում, իշխանությունները փորձում են այն վարկաբեկել։ Մասնավորաբար, իշխանության ներկայացուցիչները և մերձիշխանական որոշ շրջանակներ սկսել են այնպիսի թեզեր շրջանառել, թե ստորագրահավաքը և նախաձեռնության նպատակների իրականացումը կարող են բերել նոր պատերազմի: Իբր դրա արդյունքում կարձակվեն Ադրբեջանի ձեռքերը, և թշնամին Հայաստանի ու Արցախի դեմ նոր ագրեսիա սկսելու հնարավորություն կստանա: Փաստացի իշխանությունները փորձում են հանրությանը վախեցնել նոր պատերազմով, ինչպես անում էին 2021 թվականի ընտրությունների ժամանակ, երբ երկընտրանքը ներկայացնում էին խաղաղության ու պատերազմի միջև։

Նույնիսկ դժվար է պատկերացնել, թե իշխանական այս քարոզչությունը ում համար է, գուցե միայն իրենց փոքրաթիվ կողմնակիցների, քանի որ դրանից ավելի անհեթեթ թեզ ներկայացնելը նույնիսկ անհնար է թվում: Բայց եթե առաջնորդվենք իշխանականների տրամաբանությամբ, ապա ստացվում է, որ նրանք ուղղակիորեն հաստատում են, որ Փաշինյանը Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում հայտարարելով, թե Արցախը Հայաստան է և վերջ, ուղղակի պատերազմ հրահրեց, քանի որ այդ հայտարարությունն Ալիևն օգտագործեց Արցախի դեմ ագրեսիա սկսելու համար: Իրականում այս մասին մեկ անգամ չէ, որ նշել են բազմաթիվ փորձագետներ։

Ինչ վերաբերում է բուն ստորագրահավաքին, ապա այստեղ գործ ունենք իրավական գործընթացի հետ, որը, շատերի կարծիքով, ընդհակառակը, կարող է միջազգային արենայում բավականին ուժեղ հաղթաթուղթ դառնալ Հայաստանի ու Արցախի համար՝ ցույց տալու հայ ժողովրդի միասնականությունն ու փաշինյանական պարտվողականության հետ անհամաձայնությունը։ Իսկ դա էապես կարող է ամրապնդել մեր դիրքերը: Ավելին, այդ միասնականությունը միայն կարող է էապես զսպել Թուրքիային ու Ադրբեջանին։

Առավել ևս, որ, ինչպես ժամանակն է ցույց տալիս, Հայաստանի գործող իշխանությունների պարտվողականության, զիջողականության ու վախվորածության հետևանքով Ադր- բեջանը նորանոր սադրանքների գնալու հակում ունի: Ավելին, որքան շատ է այդ վախվորածությունը, այնքան ագրեսիվ են թշնամու հայտարարություններն ու գործողությունները: Ուրեմն, ըստ իշխանությունների, ի՞նչն է հետ պահելու Ադրբեջանին ագրեսիայից, եթե ոչ գոնե Արցախի հարցում հայ ժողովրդի միակամությունը և միջազգային արենայում Հայաստանի ու հայ ժողովրդի դիրքերի ուժեղացումը:

Օրինակ՝ երբ Փաշինյանն ամենօրյա ռեժիմով հայտարարում է, թե իրենք խաղաղության են նախապատրաստվում, միթե դա հետ է պահում Ադրբեջանին սադրանքներից։ Իհարկե՝ ոչ։ Դեռ ավելին՝ Հայաստանից հնչող զիջողական հայտարարություններն ու ստեղծված իրավիճակի հետ հայ հանրության համակերպվելու մոտեցումներն ավելի են ոգևորում Բաքվին ու գրգռում նրա ախորժակը:

Մի խոսքով` պատերազմի թեման շահարկելն ուղղակի անհեթեթություն է։ Իրականում հարցի մեկ այլ կողմն է, թե ինչու է իշխանություններին այդքան անհանգստացնում «Հայաքվեի» ընդլայնումը: Խնդիրն այն է, որ նախ` դա հիանալի նախադեպ է ստեղծում իշխանություններին հեռացնելու հանրային միասնական օրակարգ ձևավորելու առումով:

Փաստը մնում է փաստ, որ ՀՀ իշխանությունները Արցախի ինքնորոշման և Հայոց ցեղասպանության հարցերում ուրացել են ու այլևս համահայկական շահերը չեն սպասարկում: Տեսնում ենք, թե ինչպես են նրանք մի կողմ նետում Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման, դատապարտման և հատուցմանը ձեռնամուխ լինելու մոտեցումները` նախընտրությունը տալով թուրքերի հետ «ախպերությանը»: Մյուս կողմից` Փաշինյանն անձամբ է հրաժարվում Արցախի ինքնորոշման իրավունքից՝ հայտարարելով, թե Արցախն Ադրբեջանի մաս է, և Հայաստանը ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը: Իսկ Փաշինյանի հայտարարությունները քպական պատգամավորներն ու իշխանամերձ շրջանակները թութակի պես կրկնում են: Այսինքն՝ իշխանությունները լավ էլ գիտակցում են, որ «Հայաքվեի» նախաձեռնությունը հենց իրենց է վերաբերում, դրա համար էլ ամեն ինչ անում և անելու են խոչընդոտելու համար: