Հայերեն
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Գլոբալ իրողությունների և տարածաշրջանային գործընթացների միահյուսումը. «Փաստ»

ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Միջազգային հարաբերություններում տեղի են ունենում կտրուկ ու հաճախ քիչ կանխատեսելի զարգացումներ, իսկ երբ ինչ-որ պահի գործընթացները դուրս գան իրենց հունից ու անվերահսկելի բնույթ ստանան, ապա բացառված չէ տարածաշրջանային հրդեհների բռնկումը, ինչու չէ՝ նաև համաշխարհային պատերազմի հավանականությունը։ Ներկա փուլում ականատես ենք գլոբալ դիմակայության, որն ընթանում է մի կողմից՝ հավաքական Արևմուտքի, իսկ մյուս կողմից՝ Ռուսաստանի, Իրանի ու Չինաստանի միջև։ Բայց, ի տարբերություն արևմտյան բլոկի, վերջին երեքը միավորված չեն որևէ միասնական համակարգում, ոչ էլ նրանց քաղաքակրթական արժեքներն են նրանց միավորում։
 
Այնուամենայնիվ, ԱՄՆ-ի գլխավորությամբ Արևմուտքի՝ միջազգային հարաբերություններում գերակայությունը պահպանելու ձգտումներով պայմանավորված՝ ճնշումները համագործակցության դաշտ են ստեղծում Ռուսաստանի, Իրանի ու Չինաստանի միջև։ Եվ որքան էլ Արևմուտքը չցանկանա, այս պետությունները խորացնում են իրենց հարաբերությունները ինչպես միմյանց, այնպես էլ այլ դերակատարների հետ՝ հիմք նախապատրաստելով լիովին բազմաբևեռ աշխարհակարգին անցնելու համար։ Այս ամենով հանդերձ, ևս մեկ նոր իրողություն է նշմարվում։ Միջազգային հարաբերություններում ստեղծված նոր իրավիճակի պայմաններում որոշ ինքնուրույն խաղացողներ են գլուխ բարձրացնում, օրինակ՝ Բրազիլիան, Հնդկաստանն ու Թուրքիան։
 
Թուրքիայի դերակատարությունը հատկապես վերջին տարիներին շատ է մեծացել։ Եվ այդ երկիրը, արևմտյան ռազմաքաղաքական դաշինքի անդամ լինելով հանդերձ, գլոբալ հարավի գլխավոր համագործակցային ձևաչափին՝ ԲՐԻԿՍ-ին միանալու հայտ է ներկայացրել։ Հատկապես Արցախյան երկրորդ պատերազմից հետո էականորեն ամրացել են Թուրքիայի դիրքերը Հարավային Կովկասում, որն ավանդականորեն համարվել է Ռուսաստանի ազդեցության գոտին։ Ուստի, կան բոլոր պայմանները, որ Թուրքիայի ու Ռուսաստանի շահերը մեր տարածաշրջանում կոնկրետ բախվեն։ Թուրքիայի ակտիվացումը որոշակի անհանգստություն է առաջ բերում նաև Իրանում՝ հաշվի առնելով, որ պանթուրքական ծրագրերի իրականացումը կարող է հիմքեր ստեղծել Իրանի կազմաքանդման համար, իսկ դրա առաջին քայլը կարող է լինել Սյունիքի նկատմամբ թուրքական վերահսկողությունը։
 
Պատահական չէ, որ, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» թեման Թուրքիան միշտ տաք է պահում։ Եվ Թուրքիայի տրանսպորտի նախարար Աբդուլքադիր Ուրալօղլուն հերթական անգամ անդրադարձել է այս թեմային՝ նշելով, որ «Զանգեզուրի միջանցքը» Ադրբեջանի և Թուրքիայի միջև տրանսպորտային ոլորտում ամենամեծ նախագիծն է, և Բաքուն կորոշի, թե որ երկրի տարածքով պետք է անցնի ճանապարհը՝ Հայաստանի՞, թե՞ Իրանի։ Մյուս կողմից էլ՝ Թուրքիան պահանջում է, որ Բաքուն ամբողջովին լոյալություն ցուցաբերի Անկարայի նկատմամբ, դրա համար էլ թուրքական բարձրաստիճան պաշտոնյաները գրեթե միշտ ընդգծում են, որ Ադրբեջանն իրենց աջակցության արդյունքում է, որ հաղթանակ է տարել։ Այս տեսանկյունից թուրքական կողմին ավելի շատ կարող է անհանգստացնել այն հանգամանքը, որ Ադրբեջանը սկսի ավելի ու ավելի շատ համագործակցել Ռուսաստանի հետ։
 
Մյուս կողմից էլ՝ մեծ է Ադրբեջանի ազդեցությունը նաև Թուրքիայի կողմից վարվող քաղաքականության վրա։ Այդ երկիրը ոչ միայն էներգակիրներ է մատակարարում դեպի Թուրքիա, այլև ներդրումներ է կատարում թուրքական տնտեսության մեջ, իսկ թուրքական բազմաթիվ ընկերություններ գործունեություն են ծավալում Ադրբեջանում։ Քաղաքական ու տնտեսական հանգամանքներով է պայմանավորված, որ Ադրբեջանը խոչընդոտում է հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորմանը, իսկ թուրքական կողմը Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորումը կախվածության մեջ է դնում հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորումից։
 
Զուգահեռ՝ այս դեպքում Անկարան հնարավորություն է ստանում Ադրբեջանի միջոցով առաջ մղել Հայաստանի առաջ դրված իր նախապայմանները։ Ու չնայած հայ-ադրբեջանական բանակցությունների շարունակմանը, բացառված չէ նաև այնպիսի զարգացումը, որ Ադրբեջանը կարող է Հայաստանի դեմ նոր ագրեսիա ձեռնարկել։ Տևական ժամանակ ՄԱԿ-ի կլիմայական համաժողովի՝ COP29-ի՝ Բաքվում անցկացվելու հեռանկարը զսպում էր հարձակում սկսելու Ադրբեջանի ախորժակը՝ հաշվի առնելով միջազգային արձագանքը։ Բայց համաժողովից հետո Ադրբեջանի ձեռքերն ազատվում են։ Միևնույն ժամանակ, թուրք-ադրբեջանական տանդեմի համար Սյունիքի վրա հարձակում գործելու համար նպաստավոր պայմաններ կարող է ստեղծել տարածաշրջանային հակամարտությունների ընդլայնումը։ Խոսքը մասնավորապես Իրան-Իսրայել հակամարտության, իսկ մյուս կողմից էլ՝ Ուկրաինայում ընթացող պատերազմի մասին է։
 
Եթե հանկարծ Իրանն ու Իսրայելը ներքաշվեցին տաք պատերազմի մեջ, ապա հնարավոր կլինի կոտրել իրանական կողմի դիմադրությունը պանթուրքական միջանցքի հարցում։ Միաժամանակ «նպաստավոր» պայմաններ կարող է ձևավորել, եթե Ռուսաստանն ավելի խոր հակամարտության մեջ ներքաշվի ՆԱՏՕ-ի հետ, իսկ դրա համար հիմքեր կան։ ԱՄՆ-ում Բայդենի վարչակազմը հեռանալուց առաջ փորձում է սրել իրավիճակը և ուկրաինական կողմին թույլատրել է ամերիկյան զենքով հարվածներ հասցնել Ռուսաստանի տարածքի խորքերին։ Ռուսական կողմի կտրուկ պատասխանն էլ կարող է էապես բարդացնել իրավիճակը՝ աշխարհը կանգնեցնելով միջուկային պատերազմի վտանգի առաջ։ Իսկ երբ Մոսկվան այսպիսի հանգամանքներում չափից ավելի կենտրոնանա արևմտյան ճակատի ուղղությամբ, ապա Թուրքիայի համար բարենպաստ պայմաններ կստեղծվեն Ռուսաստանին տարածաշրջանից դուրս մղելու համար։
 
Իսկ ինչ վերաբերում է ԱՄՆ-ում հունվարից նախագահ Թրամփի կառավարմանը, ապա նոր վարչակազմի համար Հարավային Կովկասը կարող է ուղղակի երկրորդական նշանակություն ստանալ։ Ուստի, այս պայմաններում առանցքային նշանակություն կարող է ստանալ, որ Հայաստանը կարողանա իր հարաբերությունները խորացնել Ռուսաստանի ու Իրանի հետ, որոնք թուրքական ազդեցությունը զսպելու հիմնական ծանրությունը կարող են վերցնել իրենց վրա։
 
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
‪‬«Երաժշտություն հանուն ապագայի» հիմնադրամի կրթաթոշակառուներ Արտյոմ Ավետիսյանը և Մարի Դանիելյանը մասնակցել են Յուրի Բաշմետի անվան երաժշտական ակադեմիայինՀայտնի է՝ երբ Ուկրաինան և ՌԴ-ն կփոխանակեն զոհվածների մարմինները Մրգերը թանկացել են 13,4%-ով, բանջարեղենը՝ 29%-ով․ Առաքելյան Իսրայելը «առևանգել» է շվեդ ակտիվիստի․ Reuters Մեկնարկում է բուհի ընդունելության միասնական քննությունների 2-րդ՝ հիմնական փուլը Դերասանուհի և երգչուհի Էլեն Ասատրյանը նշանադրվել է«Հայփոստ»-ի Կոտայքի մարզային ցանցի ղեկավարը մեղադրվում է խոշոր չափերով հափշտակության մեջ Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն կլինիՓաշինյանի պայքարը եկեղեցու դեմ անցնում է ակտիվ փուլ Առգրավվել է 282 տուփ «Լաբուբու» խաղալիքԻմպիչմենտի գործընթացը դեռ հաջողության շանսեր չունի Ուրացման սիմֆոնիա՝ Փաշինյանի կատարմամբՀայաստանի Մ-19 հավաքականը պարտվել է Մոլդովայում ՌԴ-ի հատուկ ծառայությունները ձերբակալել են 2 ռուսաստանցու, որոնք ցանկանում էին դիվերսիա իրականացնել «Արմավիր» ԲԿ մանկական բաժանմունքի վարիչն արձագանքել է 10 ամսական երեխայի մահվան առթիվ մոր պնդմանըԹուրքիայում զբոսաշրջիկներով միկրոավտոբուս է վթարի ենթարկվել1 մարդ զոհվել է, 57-ը՝ ստացել տարբեր աստիճանի մարմնական վնասվածքներԿարլոս Ալկարասը երկրորդ տարին անընդմեջ հաղթեց «Ռոլան Գարոս»-ումՄեկնարկում է դպրոցներում առաջին դասարանցիների հայտագրման գործընթացը Գազ չի լինի հունիսի 11-ին և 12-ին․ հասցեներ Բազմաթիվ վիրավորներ՝ Նոր Արմավիրի տարածքում․ ինչ է հայտնիԱյսօր Երկրին մագնիսական փոթորիկ կհարվածի Ծանոթ ու միաժամանակ անհայտ … Ամենափոքր ավտոմեքենա24 ժամ ջուր չի լինի«Փաշինյանը շնորհակալություն է հայտնել Ադրբեջանին Հայաստանին նվաստացնելու համար և քար նետել Ռուսաստանի ուղղությամբ» «Արգելքի եզրին. Ռուսաստանը կարող է դադարեցնել հայկական ծաղիկների ներմուծումը»«Վարդաշեն» քրեակատարողական հիմնարկից ազատ է արձակվել Ժիրայր Սեֆիլյանը. պատմության այս օրը (09 հունիս)Գյումրիում կայացել է Բագրատ Սրբազանի «Ինքներս մեզ հաղթելով» գրքի շնորհանդեսը. Տեսանյութ 3 վիրավորներից մեկը մահացավՄինչ +33 շոգ․ առաջիկա օրերի եղանակըՌոնալդուն ասել է՝ ով է արժանի «Ոսկե գնդակի» մրցանակին ՌԴ ՊՆ-ն՝ գիշերը խոցված անօդաչուների մասին «Լույսերի մեջ մնաս մեր շնորհալի, բարի ու համեստ Լուիզա»․ ավտովթարի հետևանքով մահացել է Լուիզա Ա․-նԿրկին աճ՝ տարադրամի շուկայումԻրանի հետախուզությունը հազարավոր փաստաթղթեր է գողացել Իսրայելի միջուկային նախագծերի և օբյեկտների վերաբերյալ. լրատվամիջոցներՎրացի մենամարտիկը հաղթանակից հետո ծնկի է իջել Թրամփի առաջ «Բարսելոնա»-ի կանանց թիմը նվաճել է Իսպանիայի գավաթը ՌԴ-ն 1,212 ուկրաինացի զինվորի մարմինների առաջին խմբաքանակը հասցվել է փոխանակման գոտիԹրամփը կարգադրել է Լոս Անջելես մտցնել Ազգային գվարդիայի 2,000 զինվոր՝ կարգուկանոնը վերականգնելու համարԱշոցքի շենքերից մեկում տղամարդը նետվել է 4-րդ հարկից Քիմ Քարդաշյանը՝ դստեր հետ Մալիբուում ընթրիքի ժամանակ. 11-ամյա Նորթը զարմացրել է մազերի նոր գույնովՖրանսիական ընկերությունները Ուկրաինայում կզբաղվեն անօդաչու սարքերի արտադրությամբԵրևան-Գյումրի ավտոճանապարհին բախվել են «Audi»-ն և «BMW»-ն Ծեծկռտnւքի ընթացքում մեկ հոգի վայր է ընկել նկուղային հատված և մահացելՌոնալդուն ասել է՝ ով է արժանի «Ոսկե գնդակի» մրցանակին Հայ Առաքելական եկեղեցին հունիսի 8-ին նշում է Հոգեգալուստյան տոնըԹրամփը հայտարարել է, որ Մասկի հետ հարաբերությունները վերականգնելու ցանկություն չունիԻսրայելի պաշտպանության նախարարը զինվորականներին հրահանգել է Գրետա Թունբերգին թույլ չտալ հասնել Գազա ԱՄՆ-ի ֆինանսների նախարարը հարվածել է Իլոն Մասկի աչքին Ենոքավանի հանգստյան գոտիներից մեկի ճանապարհին քաղաքացին ընկել և վնասել է ոտքը
Ամենադիտված