Русский
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Արդյո՞ք Ռուսաստանը կդառնա Իրանի դաշնակիցն Անդրկովկասում

ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Iarex.ru-ն գրում է, որ Անդրկովկասյան աշխարհաքաղաքական խաղն արագորեն սկսում է ձեռք բերել նոր սյուժեներ, որոնք տարածաշրջանը բերում են համաշխարհային քաղաքականության էպիկենտրոն՝ եվրասիական, եվրոպական և նույնիսկ անդրատլանտյան անվտանգության խնդիրների առաջացման ներուժով։ Նման միտումի նշաններ կան: Ռուսաստանի, և ոչ միայն նրա, բոլոր փորձերը Ղարաբաղի շուրջ հայ-ադրբեջանական ռազմական հակամարտությունը «սառեցված» վիճակում պահելու հեռանկարով, ձախողվեցին։ 2020 թվականի աշնանը Ադրբեջանը սկսեց հաղթական երկրորդ Ղարաբաղյան պատերազմը, որի արդյունքները նշանավորեցին նաև համաշխարհային դիվանագիտության ջանքերի ձախողումը, եթե նկատի ունենանք ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գործունեությունը Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի և Միացյալ Նահանգների մասնակցությամբ։ Այն դուրս բերվեց հետկոնֆլիկտային կարգավորման գործընթացից և այդ ձևաչափը գործնականում վերացավ։ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի Ռուսաստան-Ադրբեջան-Հայաստան եռակողմ հաշտության համաձայնագիրը պարզվեց, որ անկայուն է, ինչի մասին վկայում է Ադրբեջանի մեկօրյա ռազմական գործողությունը, որը հանգեցրեց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վերացմանը։ Բայց դրանից հետո Ադրբեջանի պնդումները, թե նա միայն վերականգնել է իր տարածքային ամբողջականությունը, և որ հակամարտությունը Հայաստանի հետ լոկալ բնույթ է կրում, նույնպես կորցրել է իր քաղաքական հեռանկարը։ Դա արդեն այդպես չէ։

Նշենք, որ 2008 թվականի օգոստոսի այսպես կոչված «հնգօրյա պատերազմը» Հարավային Օսիայում և Աբխազիայում կասեցրեց ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը դեպի արևելք վրացական կամրջի միջով, թեև քաղաքական մակարդակում ՆԱՏՕ-ին Վրաստանի անդամակցության հարցը չկար։ Հիմա Արևմուտքը Հայաստանով է փորձում ներխուժել տարածաշրջան։ ԱՄՆ ԿՀՎ ղեկավարի այցերը Հայաստան, ամերիկացի այլ բարձրաստիճան պաշտոնյաների այցերը, Հայաստանի պետական ​​պաշտոնյաների այցերն ԱՄՆ-ի ու ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայան Բրյուսել, Ֆրանսիայի կտրուկ ակտիվացումն այդ ուղղությամբ, հայ-ամերիկյան համատեղ զորավարժությունները մի երկրում, որը դեռևս ՀԱՊԿ անդամ է, դրա վկայություններն են։ Ավելին, Երևանին հաջողվել է, ոչ առանց Բաքվի հետ համատեղ խաղի, չեզոքացնել Մոսկվային որպես մոդերատոր Ադրբեջանի հետ իր հարաբերությունները լուծելու գործընթացում։ Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ապա նրա ռազմա-քաղաքական տանդեմը ՆԱՏՕ-ի անդամ Թուրքիայի հետ ընդգծում է միայն մեկ բան. այս փուլում տակտիկապես ղարաբաղյան «խաղաքարտը» խաղարկելով իր սեփական շահերի համար Արևմուտքին հաջողվում է Անդրկովկասում առաջ տանել Ռուսաստանին տարածաշրջանից դուրս մղելու իր ծրագիրը։

Աշխարհաքաղաքական այս փոփոխությունն առավել սրված սկսել է զգալ Իրանը։ Այսպես, Թեհրանում ընդունելով Ադրբեջանի նախագահի ներկայացուցիչ Խալաֆ Խալաֆովին Իրանի նախագահ Իբրահիմ Ռաիսին ասել է, որ Թեհրանը դեմ է Անդրկովկասում ՆԱՏՕ-ի ներկայությանը, քանի որ «դաշինքը վտանգ է ներկայացնում տարածաշրջանի երկրների անվտանգության համար»։ Բայց ՆԱՏՕ-ի մասին Ադրբեջանի ներկայացուցչի հետ խոսելը ազդանշան է Թուրքիային։ Իր հերթին Իրանի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ, գեներալ-լեյտենանտ Մուհամմեդ Հուսեյն Բաղերին Հայաստանի Ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի հետ հանդիպմանն առաջարկել է իրանցի դիտորդներ ուղարկել հայ-ադրբեջանական սահման։ Նկատենք, որ այդ սահմանին արդեն իսկ գործում է ԵՄ մեծ առաքելությունը։ Եթե ​​դրան միանա նաև իրանական առաքելությունը, ապա նրանք միասին կարող են հայտնվել սահմանի հայկական կողմում, ինչը հուշում է, որ Բրյուսելն ու Իրանն ակնկալում են հնարավոր ագրեսիվ գործողություններ ոչ թե Երևանի, այլ Բաքվի կողմից։ Որովհետև Ադրբեջանն իր պահանջները Զանգեզուրի (Սյունիք) նկատմամբ հրապարակային է հայտնում։ Իրանը հասկացնում է, որ կարող է միջամտել իրադարձությունների ընթացքին ոչ միայն քաղաքական միջոցներով։ Մյուս կողմից, սա ցույց է տալիս, որ տարածաշրջանում առկա և ապագա աղետների պատճառներն այլևս չպետք է փնտրել միայն հայ-ադրբեջանական ազգամիջյան հակամարտության մանրամասների մեջ, որոնք սկսում են ձեռք բերել ավելի կիրառական գործիքային բնույթ։ Ինչպես ասում է ռուս փորձագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը. «Մի բան է, եթե զիջել ես Ղարաբաղը հինգ կամ տասը տարի տևած բանակցությունների արդյունքում, և մեկ այլ բան, եթե դա արել ես ուժի ազդեցության տակ»։ Դժվար է լինելու Ադրբեջանի հետ: Նա որոշակի համարձակություն ունի, և արդեն իսկ բարձրացնում է Զանգեզուրի միջանցքի հարցը։ Պետք է հասկանալ, որ Թուրքիան ու Ռուսաստանը, իհարկե, շատ հարցերում համագործակցում են, բայց դա այն է, ինչ կոչվում է մրցակցային համագործակցություն։

Սկսվում է պայքարը տարածաշրջանում գերակայության համար, և Ռուսաստանը դադարում է լինել այն միակ ուժը, որն ի վիճակի է ձևավորել քաղաքական և իրավական ձևաչափեր գոյություն ունեցող և ապագայի «թեժ կետերում»: Հիմա խնդիրն այնտեղ նոր, այսպես կոչված, արդիականացման նախագծի ի հայտ գալն է, որը կարող է կայունացնող դեր խաղալ։ Ռուսաստանը մեծ ուշադրություն է դարձնում Հյուսիս-Հարավ աշխարհատնտեսական նախագծին, որը, որոշ տեսաբանների կարծիքով, կարող է կայունացնել իրավիճակն Անդրկովկասում։ Բայց եթե Անդրկովկասի «ամերիկանացման» հաջորդ ալիքը սկսվի որպես աշխարհաքաղաքական հականախագիծ, երբ տարածաշրջանը սկսի տեղավորվել Մերձավոր Արևելքի «թիկունքում», երբ «ժողովրդավարական» Հայաստանը ոտքի հանվի «ավտորիտար» Ադրբեջանի ու Թուրքիայի դեմ, իսկ Ռուսաստանի ու Իրանի դաշինքը ներկայացվի որպես «հակաժողովրդավարությունների միություն», ապա դա նշանակում է, որ սկսվում է նոր աշխարհաքաղաքական խաղ:

Գումարած, Ադրբեջանի և Իրանի հարաբերություններում առկա է մեծ հակասություն Հարավային (Իրան) Ադրբեջանի հարցում, իսկ Իրանի և Թուրքիայի համար հասունացող քրդական գործոնն ազդում է Մերձավոր Արևելքի միանգամից չորս պետությունների վրա։ Եվ այս ամենը կարող է մի օր պայթել։

Այդ ժամանակ աշխարհը և տարածաշրջանային աշխարհատնտեսությունը կկլանվեն «հորիզոնական» գործընթացներով՝ նոր պետությունների ի հայտ գալով։ Այդպես էր Մեծ Մերձավոր Արևելքում 1918-1020 թվականներին։ Եվ դա կարող է կրկնվել հիմա, երբ սկսել է ի հայտ գալ ոչ միայն նախկին խորհրդային Անդրկովկասյան հանրապետությունների միջև սահմանների վերանայման խնդիրը։ Պատահական չէ, որ այսօր Ֆրանսիան է հանդես գալիս ի պաշտպանություն Հայաստանի և մտահոգված է «Ղարաբաղի հայ բնակիչների իրավունքների պաշտպանությամբ»։ Իսկ ժամանակն ընտրվել է հաշվի առնելով Ուկրաինայի իրավիճակը և Թուրքիայի Սիրիայի և Իրաքի հարակից տարածքներում քրդերի դեմ պայքարը։ Բայց ԵՄ-ն խառնվել է տարածաշրջանի գործերին ոչ թե հայերին ու ադրբեջանցիներին հաշտեցնելու համար։

Այդ իսկ պատճառով էլ Թեհրանի մտահոգություններն Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև լարվածության վերաբերյալ չեն վերաբերում միայն երկու երկրների միջև սահմանային վեճին: Իրանի դիրքորոշումը տարբերվում է Թուրքիայի և Ռուսաստանի դիրքորոշումից, որոնք հեռու են Ադրբեջանից և Հայաստանից։ Իրանը, ոչ առանց պատճառի, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև առկա խնդիրները դիտարկում է որպես իր ազգային անվտանգության իրական սպառնալիք Անդրկովկասում տեղի ունեցող աշխարհաքաղաքական փոփոխությունների և ուժերի փոփոխության պատճառով։ Նա չի բացառում, որ իր դեմ կարող է առաջանալ չհայտարարված դաշինք ԱՄՆ-ի, Թուրքիայի, Ադրբեջանի, Հայաստանի և Իսրայելի միջև՝ Իրանի և Ռուսաստանի համար ռազմավարական բացասական հետևանքներով աշխարհաքաղաքական տեղաշարժ առաջացնելու նպատակով։ Ուստի Անդրկովկասի իրադարձությունների վերաբերյալ Իրանի ընկալումը տարբերվում է Ռուսաստանի և, իհարկե, Թուրքիայի ընկալումից։ Թեհրանը նայում է «ավելի ու ավելի խորը»: Միևնույն ժամանակ, ըստ Մարկեդոնովի, «Ղարաբաղում կարևոր խաղ է անցկացվել, բայց ամբողջ խաղը դեռ առջևում է»։

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am 

Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Хотят уничтожить армянскую идентичность: «Паст»Страдают как государство, так и компании, работающие в правовом поле: новые развития: «Паст»Новый оппозиционный альянс по «модели Паракара»: «Паст»Объявленная война против Церкви приобретает новые «оттенки»: «Паст»Генсек НАТО настаивает на увеличении возможностей ПВО альянса на 400%В Лос-Анджелесе за выходные задержали 56 человек из-за протестовМинистр: По результатам исследований в Армении будет уточнена модель нового атомного энергоблокаМинэкономики Армении: Хозсубъектам в зоне бедствия была оказана поддержка на 181 млн. драмовСтипендиаты фонда «Музыка во имя будущего» Артем Аветисян и Мари Даниелян приняли участие в Музыкальной академии имени Юрия БашметаГубернатор Калифорнии потребовал отменить указ о вводе Нацгвардии в Лос-АнджелесТегеран может пересмотреть отношения с МАГАТЭ в случае антииранской резолюцииThe National: Сирия привлекла $16 млрд инвестиции за полгода после свержения АсадаИран намерен ответить на предложение США по ядерной сделке в ближайшие дниПашинян: У Гарегина II есть ребенок – он не должен быть КатоликосомФранция запустит производство дронов в Украине силами известного автобрендаМинэкономики Армении в 2024 году сумело реализовать чуть более 96% выделенных из бюджета средствВ Германии хотят ограничить доступ к соцсетямМедведь проник в дом для престарелых и забрался в постель к жильцам«Как армянин, я чувствую, что мне есть чем заняться в Армении» - Скрипач Зограб ТадевосянПолитическая расправа в Гюмри набирает обороты: «Паст»Какие новые процессы готовит «Священная борьба»? «Паст»Возможны серьезные разоблачения: «Паст»Хозяйствующие субъекты узнали о нарушениях, зафиксированных у них, из прессы: «Паст»США ввели новые санкции против ИранаВ рамках Дней грузинской культуры на проспекте Маштоца в Ереване состоялось праздничное мероприятиеМинфин: Министерство труда и социальных вопросов Армении в 2024 году потратило более 850 млрд. драмовПосол США в Грузии объявила о скорой отставкеМерц: ФРГ будет зависеть от США еще продолжительное времяДания усилит военное присутствие в Гренландии, направив туда военную техникуNYT: Белый дом готовится к «затяжной войне» против МаскаTimes: Трамп и Эпстин имели близкие отношения на протяжении нескольких летВ Австралии представили два суперкомпьютера с ИИ для медицинских и климатических исследованийПравительство Боливии обвинило экс-президента в терроризмеУкраинские дроны ударили по нефтебазе, снабжающей топливом российские бомбардировщикиTesla пыталась скрыть данные о ДТП с участием беспилотных автомобилейDPA: самолеты ВВС ФРГ были подняты в небо из-за российского Ил-20 над БалтикойУченые с помощью ДНК-анализа обнаружили следы неизвестных коренных жителей Колумбии, исчезнувших 2000 лет назадOzon Армения примет участие в фестивале «Винные дни Еревана» с программой для гостей: «Паст»Армения в меняющемся мире: может ли быть оправдан выбор конфронтационного «лагеря»? «Паст»Обсуждение было достаточно жарким: «Паст»Жизнь «улучшилась», но люди этого совсем не чувствуют: «Паст»Армения несет огромный ущерб: получит ли «sms» также и исполняющий обязанности руководителя ИОБПП? «Паст»FT: в ЕС опасаются полного прекращения поддержки Киева со стороны СШАКнязя Монако Альбера обвинили в растрате казны на любовниц и детейМаск: бюджетный проект Трампа является отвратительной мерзостьюPolitico: беседа с Си Цзиньпином может иметь неприятные последствия для ТрампаИран может согласиться на создание регионального консорциума по обогащению уранаБелый дом: Трамп не знал заранее об операции «Паутина»Нефть Brent подешевела до $65,38 за баррель после роста цен в предыдущие два дняКеллог: Новый пакет санкций США против России готов к утверждению
Самое популярное