Русский
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹ ՍՊՈՐՏ ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ՖՈՏՈ ՎԻԴԵՈ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ԻՐԱՎՈՒՆՔ


Անկարան և Երևանը պարզեցնում են վիզային ընթացակարգերը և կարող են բացել սահմանը գնացքների համար

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Վերջերս  սահմանին կայացած հանդիպումից հետո Թուրքիայի և Հայաստանի հատուկ ներկայացուցիչները պայմանավորվել են գնահատել Ակյակա-Ախուրիկ երկաթուղային սահմանային կետերի բացման տեխնիկական պահանջները, գրում է Vedomosti.ru-ն։ Դրանք փակ են  1993 թվականից: Արտաքին հարաբերությունների գերատեսչությունների տվյալներով հանդիպումը տեղի է ունեցել երկու անցակետերում՝ Մարգարայում և Ալիջանում: Դրան մասնակցել են Հայաստանի Ազգային ժողովի (Խորհրդարանի) փոխխոսնակ Ռուբեն Ռուբիկյանը և Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցերով Թուրքիայի հատուկ ներկայացուցիչ Սերդար Քըլըչը։ Կողմերը վերջին անգամ հանդիպել էին Վիեննայում` 2022 թվականի հուլիսի 1-ին։ Երկրների ներկայացուցիչները պայմանավորվել են փոխադարձաբար պարզեցնել վիզային ընթացակարգերը դիվանագիտական ​​և ծառայողական անձնագրեր ունեցողների համար։ Բացի այդ, հաստատվել է մտադրությունը շարունակել հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը առանց նախապայմանների, որպեսի հասնեն վերջնական նպատակին՝ վերականգնվեն հարաբերությունները Թուրքիայի և Հայաստանի միջև։

Ավելի ուշ Քըլըչը X-ի իր էջում հանդիպումն անվանել է «կառուցողական»։ Նա հավելել է, որ կողմերը քննարկել են «երկկողմ հարաբերությունների կարգավորման բոլոր ասպեկտները և դրա հետագա առաջխաղացման հնարավորությունները»։

Թուրքիան ճանաչել է Հայաստանի անկախությունը 1991 թվականի դեկտեմբերի 16-ին՝ անկախության հռչակումից երեք ամիս անց, սակայն երբեք դիվանագիտական ​​հարաբերություններ չի հաստատել նրա հետ 1988 թվականից ի վեր` Ղարաբաղում շարունակվող հակամարտության պատճառով։ 1992 թվականին Թուրքիան դարձել է Ղարաբաղի հարցով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի անդամ։ 1993 թվականին, Ղարաբաղում հայկական զորքերի հաջողությունների ֆոնին, Անկարան միակողմանի փակել է հայ-թուրքական սահմանը` Հայաստանի Ադրբեջանի միջազգայնորեն ճանաչված տարածքը գրավելու պատրվակով։ Երկու երկրների միջև դիվանագիտական ​​հարաբերությունների հաստատման ևս մեկ խոչընդոտ է համարվում 1915 թվականին Օսմանյան կայսրության արևելքում տեղի ունեցած իրադարձությունների մեկնաբանման շուրջ պատմական վեճերը: Արդյունքում թուրքական իշխանությունները խոստացել են բացել սահմանները, եթե Երևանը դադարեցնի Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման ձգտումը և իր զորքերը դուրս բերի Լեռնային Ղարաբաղից։

Հարաբերությունների կարգավորման փորձերը նշանավորվել են 2009 թվականին Ցյուրիխյան արձանագրություններով, սակայն դրանց վավերացումը ձախողվել է 2010 թվականին Հայաստանի Սահմանադրական դատարանի դիրքորոշման պատճառով: 2015 թվականին արձանագրությունները հետ են կանչվել, իսկ 2018 թվականին դրանք անվավեր են ճանաչվել Հայաստանի խորհրդարանի կողմից:

Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի ավարտից հետո, որը հաղթական էր Բաքվի համար, 2020 թվականին Թուրքիան և Հայաստանը կրկին սկսեցին հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը։ Անկարան բազմիցս հայտարարել է, որ առաջընթացը կախված կլինի հայ-ադրբեջանական խաղաղության բանակցությունների արդյունքներից։ Երևանն ու Անկարան 2021 թվականի դեկտեմբերին հատուկ ներկայացուցիչներ են նշանակել նորմալացման գործընթացը քննարկելու համար: Մեկ ամիս անց նրանք առաջին բանակցություններն են անցկացրել Մոսկվայում, հաջորդ երեք հանդիպումները եղել են Ավստրիայի մայրաքաղաքում։ 2024 թվականին Երևանը հանել է Թուրքիայի հետ առևտրի արգելքը։

Հայ-թուրքական սահմանի սահմանային անցակետը բացվել էր 2023 թվականի փետրվարին Թուրքիայում տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժի հետևանքների վերացման ժամանակ, որպեսզի թույլատրվի մարդասիրական բեռների տեղափոխումը Հայաստանից դեպի հարավ-արևելյան թուրքական տարածքներ։ Դա հնարավոր դարձավ Անկարայում Հայաստանի արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանի և Թուրքիայի նախկին արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուի բանակցություններից հետո։ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը 2023 թվականի հունիսին այցելել է Թուրքիայի մայրաքաղաք` մասնակցելու նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի երդմնակալության արարողությանը։ Դա Հայաստանի ղեկավարի առաջին այցն էր Թուրքիա 1992 թվականից ի վեր։

Հայ-թուրքական սահմանի բացումը մոտ ապագայում հավանական է, եթե Փաշինյանը պահպանի իր մասնակցությունը Հայաստանի քաղաքական կյանքին ներկայիս տեսքով, կարծում է կովկասագետ Արթուր Աթաևը։ Նա նշել է, որ Անկարայի և Երևանի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացն ընթանում է հայ-ադրբեջանական բանակցությունների փակուղու ֆոնին։ «Սահմանների բացումն առաջին հերթին անհրաժեշտ է Երևանի և Անկարայի միջև առևտրատնտեսական կապերը օրինականացնելու համար»,- պարզաբանել է Աթաևը։ Այն գործոնները, որոնք նախկինում խոչընդոտում էին երկկողմ հարաբերությունների կարգավորմանը, այժմ թուլացել են, շարունակել է փորձագետը։ «Ցեղասպանության ճանաչման համատեքստում ներկայիս հայկական էլիտան այնքան էլ բացասաբար չի տրամադրված Թուրքիայի նկատմամբ, և 2020 թվականի նոյեմբերին ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմում Ադրբեջանի հաղթանակից հետո Անկարան, չվախենալով ադրբեջանցիներին նյարդայնացնելուց, կարող է կամուրջներ կառուցել Երևանի հետ», - բացատրել է Աթաևը:

Հայերի համար Թուրքիայի հետ հաղորդակցության բացումը Հայաստանի համար տնտեսական գոյատևման խնդիր է ռուս-հայկական հարաբերությունների սառեցման պայմաններում, վստահ է փորձագետը։ «Հայաստան բեռների մինչև 70%-ը գալիս է Ռուսաստանից Վրաստանի տարածքով։ Ուստի Փաշինյանն անում է ամեն ինչ, որպեսզի Թուրքիան դառնա Հայաստանի լիարժեք տնտեսական գործընկերը, որպեսզի թուլացնի երկրի կախվածությունը Մոսկվայից»,- ասել է փորձագետը։

ՄԳԻՄՕ-ի Կենտրոնական Ասիայի սեկտորի ղեկավար Ստանիսլավ Պրիտչինը համաձայն է, որ Թուրքիայի հետ ջերմացումն ու սահմանի բացման նախապատրաստումը Երևանի շարժման մի մասն է դեպի արտաքին քաղաքական և տնտեսական հարաբերությունների դիվերսիֆիկացիա: Դա նաև հավանական ապահովագրական քաղաքականություն է այն դեպքում, եթե Ռուսաստանը խստացնի իր դիրքերը Հայաստանի նկատմամբ «դեպի Արևմուտք ուղղվելու» պատճառով, ավելացնում է Պրիտչինը։ Նրա խոսքով, հայ-թուրքական այս մերձեցումը տեղավորվում է նաև ԱՄՆ-ի հովանավորությամբ Երևանի և Բաքվի միջև առկա բանակցային գործընթացի համատեքստում։ «Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորումը շատ առումներով Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների կարգավորման նախապայմաններից մեկն է։ Նշանակալի է նաև ադրբեջանա-թուրքական փոխգործակցության գործոնը, որը չի կարելի զեղչել»,- եզրափակել է Պրիտչինը:

Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը

www.1or.am

 




Historical Dates ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ
Хотят уничтожить армянскую идентичность: «Паст»Страдают как государство, так и компании, работающие в правовом поле: новые развития: «Паст»Новый оппозиционный альянс по «модели Паракара»: «Паст»Объявленная война против Церкви приобретает новые «оттенки»: «Паст»Генсек НАТО настаивает на увеличении возможностей ПВО альянса на 400%В Лос-Анджелесе за выходные задержали 56 человек из-за протестовМинистр: По результатам исследований в Армении будет уточнена модель нового атомного энергоблокаМинэкономики Армении: Хозсубъектам в зоне бедствия была оказана поддержка на 181 млн. драмовСтипендиаты фонда «Музыка во имя будущего» Артем Аветисян и Мари Даниелян приняли участие в Музыкальной академии имени Юрия БашметаГубернатор Калифорнии потребовал отменить указ о вводе Нацгвардии в Лос-АнджелесТегеран может пересмотреть отношения с МАГАТЭ в случае антииранской резолюцииThe National: Сирия привлекла $16 млрд инвестиции за полгода после свержения АсадаИран намерен ответить на предложение США по ядерной сделке в ближайшие дниПашинян: У Гарегина II есть ребенок – он не должен быть КатоликосомФранция запустит производство дронов в Украине силами известного автобрендаМинэкономики Армении в 2024 году сумело реализовать чуть более 96% выделенных из бюджета средствВ Германии хотят ограничить доступ к соцсетямМедведь проник в дом для престарелых и забрался в постель к жильцам«Как армянин, я чувствую, что мне есть чем заняться в Армении» - Скрипач Зограб ТадевосянПолитическая расправа в Гюмри набирает обороты: «Паст»Какие новые процессы готовит «Священная борьба»? «Паст»Возможны серьезные разоблачения: «Паст»Хозяйствующие субъекты узнали о нарушениях, зафиксированных у них, из прессы: «Паст»США ввели новые санкции против ИранаВ рамках Дней грузинской культуры на проспекте Маштоца в Ереване состоялось праздничное мероприятиеМинфин: Министерство труда и социальных вопросов Армении в 2024 году потратило более 850 млрд. драмовПосол США в Грузии объявила о скорой отставкеМерц: ФРГ будет зависеть от США еще продолжительное времяДания усилит военное присутствие в Гренландии, направив туда военную техникуNYT: Белый дом готовится к «затяжной войне» против МаскаTimes: Трамп и Эпстин имели близкие отношения на протяжении нескольких летВ Австралии представили два суперкомпьютера с ИИ для медицинских и климатических исследованийПравительство Боливии обвинило экс-президента в терроризмеУкраинские дроны ударили по нефтебазе, снабжающей топливом российские бомбардировщикиTesla пыталась скрыть данные о ДТП с участием беспилотных автомобилейDPA: самолеты ВВС ФРГ были подняты в небо из-за российского Ил-20 над БалтикойУченые с помощью ДНК-анализа обнаружили следы неизвестных коренных жителей Колумбии, исчезнувших 2000 лет назадOzon Армения примет участие в фестивале «Винные дни Еревана» с программой для гостей: «Паст»Армения в меняющемся мире: может ли быть оправдан выбор конфронтационного «лагеря»? «Паст»Обсуждение было достаточно жарким: «Паст»Жизнь «улучшилась», но люди этого совсем не чувствуют: «Паст»Армения несет огромный ущерб: получит ли «sms» также и исполняющий обязанности руководителя ИОБПП? «Паст»FT: в ЕС опасаются полного прекращения поддержки Киева со стороны СШАКнязя Монако Альбера обвинили в растрате казны на любовниц и детейМаск: бюджетный проект Трампа является отвратительной мерзостьюPolitico: беседа с Си Цзиньпином может иметь неприятные последствия для ТрампаИран может согласиться на создание регионального консорциума по обогащению уранаБелый дом: Трамп не знал заранее об операции «Паутина»Нефть Brent подешевела до $65,38 за баррель после роста цен в предыдущие два дняКеллог: Новый пакет санкций США против России готов к утверждению
Самое популярное