«Առաջին հերթին քաղաքական աղետ է. Հայաստանի և Արցախի օրակարգում մեկ հարց պետք է լինի՝ իշխանությունների հեռացում»․ «Փաստ»
ՄԱՄՈՒԼԻ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Արցախի Հանրապետության ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանի հետ զրույցում անդրադարձել ենք լիակատար շրջափակման պայմաններում Արցախում տիրող ճգնաժամային իրավիճակին, խոսել նաև Արցախի շրջափակումը դադարեցնելու կոչերի, Երևանում մեկնարկած ակցիաների մասին։ Մետաքսե Հակոբյանը «Փաստի» հետ զրույցում նկարագրել է երեկվա դրությամբ Արցախում առկա իրավիճակը։
«Ամեն օր մեզ թվում է, որ այն ամենածայրահեղ օրն էր, բայց հաջորդ օրը փաստում ենք, որ ամենածայրահեղը տվյալ օրն է։ Մի քանի կիլոմետր ճանապարհ եմ անցել ոտքով, ծննդատան դիմաց նկատեցի բավականին շատ հղի կանանց, որոնք շատ բարձր ջերմաստիճանի տակ ոտքով, շնչահեղձ լինելով գնում էին հերթական հետազոտմանը։ Ես բավականին զանգեր եմ ստացել՝ կապված առողջական խնդիրներ ունեցող երեխաների հետ։ Ինձ նորածին երեխայի մայր էր զանգահարել՝ ասելով, որ երեխան այնպիսի վիճակում է, որ պետք է հրատապ տեղափոխվի Երևան, հակառակ դեպքում չի ապրի։ Զանգել էր նաև մի մայր, որի երեխան ներքին օրգանների խնդիր ունի, և կյանքը մազից է կախված։ Նման հարյուրավոր դեպքեր կան, որովհետև հիվանդանոցներում արդեն տեղ չկա։ Իսկ հիվանդներին, ովքեր արդեն բուժհաստատություններում են, չեն կարողանում բուժօգնություն ցուցաբերել»,-ասաց ԱՀ ԱԺ պատգամավորը՝ նշելով, որ Արցախում նաև աղիքային ինֆեկցիա է տարածվել, և հատկապես երեխաներն այս առումով առավել խոցելի են։
«Մարդիկ պարզապես մահանում են, որովհետև չեն կարողանում բուժօգնություն ստանալ։ Սա պատերազմ է։ Այս ֆոնին մենք արդեն չենք էլ դիտարկում՝ ուտելիք կա՞, թե՞ ոչ։ Սննդի մասին այլևս անիմաստ է խոսել, խանութներում ընդհանրապես ոչինչ չկա, խանութները փակվում են, հացի արտադրամասերն այլևս չեն կարողանում խանութներ տեղափոխել հացը։ Երիտասարդների խումբ կա, որոնք հացը ոտքով տեղափոխում են խանութներ, որ մարդիկ կիլոմետրերով չանցնեն, ժամերով հերթեր չկանգնեն, որ հասանելիք 2 հացը կարողանան տուն տանել: Այս օրերին բազմաթիվ քաղաքացիների հետ եմ խոսել, ովքեր կորցրել են աշխատանքը ու անգամ հաց գնելն իրենց համար խնդիր է։ Ժամանակ առ ժամանակ հատկացվող 40 հազար դրամ աջակցությունն այսօր բավարար չէ։ Եղած բանջարեղենով ընտանիքի նվազագույն պահանջը լուծելու համար օրական 1015 հազար դրամ է հարկավոր։ Իշխանությունները գները վերահսկելու բազմաթիվ խոստումներ տվեցին, բայց հակառակ պատկերն է։ Մարդիկ ուղղակի գոյատևում են, իսկ պահեստավորված մթերքը շատերի տներում արդեն սպառված է, քանի որ գումար չլինելու պատճառով չէին կարողացել պահեստավորել»,-հավելեց Մ. Հակոբյանը։
Խոսելով Արցախից հնչող հայտարարությունների ու կոչերի մասին և անդրադառնալով այն դիտարկումներին, թե դրանք զուրկ են հասցեականությունից, Մ. Հակոբյանը նշեց. «Այս իրավիճակն ամենևին հումանիտար աղետ ու հումանիտար խնդիր չէ։ Այս իրավիճակը քաղաքական աղետ է, քաղաքական խնդիր։ Դա 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ից առավել ակնհայտ էր, և ՀՀ սուբյեկտայնության նշաձողն իջեցվեց, իսկ Արցախի Հանրապետության սուբյեկտայնությունն Արցախի ու Հայաստանի իշխանությունների համագործակցությամբ ուղղակի վերացվեց։ Վերջին 3 տարում չի եղել մի օր, որ մենք Արցախի իշխանություններին չհորդորենք հասցեական խոսել այն քաղաքականության դեմ, որ վարում են ՀՀ իշխանությունները։ Բայց՝ ավաղ։
Նաև փաստեցինք, որ Արցախի իշխանությունները կամազուրկ են, օժտված են «քաղաքական հեզությամբ», և իրենց համար իրենց կաշին, աթոռը, անձնական շահը շատ ավելի կարևոր են, քան Արցախը, Արցախի պաշտպանությունը։ Ամենածայրահեղ իրավիճակում այս իշխանություններն այդպես էլ քաջություն չունեցան։ Հիստերիայի մեջ էին ընկնում, երբ ասում էի՝ իրենց լռությամբ մասնակցում են Արցախի հանձնմանը։ Ես նորից եմ փաստում նշվածը։ Այն, ինչ տեղի ունեցավ մեկ շաբաթ առաջ, երևի ամենավտանգավոր բանն էր, որը կարող էր տեղի ունենալ Արցախի կյանքում, երբ երկրի նախագահը փակում է աշխատասենյակի դուռն ու իջնում փողոց. դա ուղղակի երկրի սուբյեկտայնության վերացման հայտարարումն է»։
Պատգամավորը շեշտեց, որ Արայիկ Հարությունյանի կողմից նստացույց հայտարարելը ամենամեծ հարվածն է պետությանն ու պետականությանը։«Այն քայլը, որն արեց ԱՀ նախագահը, կարող էին անել քաղհասարակությունը, ընդդիմությունը, բայց ոչ երբևէ իշխանությունը։ Իշխանությունը պետք է քրտինքի մեջ կորած փոխեր իրավիճակը, ինչն անգամ ծայրահեղ իրավիճակում չի անում։ Մենք կարող ենք փաստել, որ այս մեկ շաբաթվա ընթացքում ուղղակի անգործության ենթարկված իշխանություն ունենք, որն այլևս չի զբաղվում երկրի ներքին կառավարմամբ, իսկ արտաքին գործընթացներում որևէ դերակատարություն չունի։2021-ի ապրիլին, երբ Հայաստանի վարչապետը հայտարարեց Արցախի հարցի նշաձողի իջեցման մասին, դրանով, փաստացի, իջեցրեց նաև Հայաստանի նշաձողը՝ Արցախի հիմնախնդիրը դարձնելով Հայաստանի հիմնախնդիր։
Այսօր արտաքին քաղաքականության մեջ Հայաստանի հիմնախնդիր հասկացողություն է առաջանում։ 2021-ի ապրիլից Արցախի իշխանությունը մեկ անելիք ուներ՝ հնարավորինս պահել ու բարձրացնել Արցախի սուբյեկտայնությունը, ինչը չարեց։ Հակառակը՝ կամակատար պահվածքով կատարեց ՀՀ վարչապետի ու իր հանցագործ խմբակի պահանջները, ինչի հետևանքով Արցախին այս վիճակին հասցրեց։ Եթե այն ժամանակ Արցախի իշխանություններին հորդորում էինք, ասում, որ դեռևս Արցախը, իրենց դեմքը փրկելու հնարավորություն ու ժամանակ կա, և ընդամենը պետք է գործողություններ, ծրագրեր մշակել, կարողանալ հակադրվել Հայաստանի իշխանություններին, հիմա մենք այլևս նման օրակարգ չունենք»,-ասաց մեր զրուցակիցը՝ շեշտելով, որ այդ հորդորներն այլևս անիմաստ են։
«Մենք գործ ունենք համատեղ գործող խմբակի հետ՝ ի դեմս հայկական երկու պետությունների իշխանությունների։ Հիմա ստացվում է, որ թե՛ ՀՀ-ն, թե՛ ԱՀ-ն ուղղակի դուրս են մնացել բոլոր գործընթացներից։ Մեր՝ թե՛ Արցախի, թե՛ Հայաստանի խնդիրն այսօր տեղափոխվել է ռուս-ադրբեջանական կամ արևմտյան հարթակներ։ Խնդիրն այլևս մեր հարթակում չէ, և անգամ ՀՀ իշխանություններն այլևս որևէ դերակատարություն չունեն։ Այս ընթացքում շատ խոսվեց ելքերի ու դրանց առկայության մասին, բայց դրանք այլևս գործուն չեն, որովհետև թե՛ Արցախի Հանրապետության, թե՛ Հայաստանի Հանրապետության օրակարգում ընդամենը մեկ հարց պետք է լինի. Հայաստանում մեր հայրենակիցները պետք է ազատվեն ՀՀ իշխանություններից, որպեսզի ՀՀ-ն չկեղեքվի, Արցախում մենք պետք է ազատվենք Արցախի իշխանություններից, մասնավորապես՝ նախագահից, որպեսզի Արցախը չոչնչանա։ Այլ հարց օրակարգում ունենալ չենք կարող, քանի որ միայն այդ քայլով կարող ենք բարձրացնել թե՛ Արցախի, թե՛ Հայաստանի Հանրապետության սուբյեկտայնությունը։ Ուրիշ ճանապարհ չկա»,-հավելեց մեր զրուցակիցը։
Անդրադառնալով Երևանում անցկացվող ակցիաներին և այդ համատեքստում ևս խոսելով հասցեականության խնդրի մասին՝ Մետաքսե Հակոբյանը շեշտեց. «Սա արդեն երրորդ դեպքն է, երբ ժողովուրդն ուղղակի օգտագործվում է, և այդ ռեսուրսն ուղղակի մաշվում է։ Շատերս ենք հիշում, որ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ ևս նման ակցիաներ էին տեղի ունենում։ Դրանք ավելի բազմամարդ էին, բայց՝ զրո արդյունք։ Բացի այդ, 2022-ի դեկտեմբերի 12-ից սկսած Արցախի պետական պաշտոնյաները թե՛ ՄԱԿ-ի գրասենյակի, թե՛ տարբեր դեսպանատների դիմաց ակցիաներ էին իրականացնում, և կրկին որևէ արձագանք չկար։ Հիմա նույնն է կրկնվում։ Դեռևս այն ժամանակվանից մենք Արցախից կոչ էինք անում մեր հայրենակիցներին նման մանիպուլ յացիաների չտրվել, գնալ ուղղակի հասցեատիրոջ՝ Նիկոլ Փաշինյանի հետևից։ Որևէ միջազգային կառույց այս հարցը չի կարող ի շահ մեզ լուծել, քանի դեռ Հայաստանի իշխանություններն այն բանակցային սեղանին «ի վնաս մեզ» տրամաբանության ներքո են դրել։
Այս հարցում ՀՀ իշխանություններին օգնում են նաև Արցախի իշխանությունները։ Խորին հարգանքներս մեր հայրենակիցներին, ովքեր մասնակից են բոլոր միջոցառումներին, որոնք այս օրերին տեղի են ունենում Հայաստանի Հանրապետությունում։ Ես գրառում էի արել՝ նշելով, որ անգամ շնորհակալություն չեմ պատրաստվում հայտնել, որովհետև ցավը բոլորինս է։ Այդուհանդերձ, այս օրերի ընթացքին հետևելով, հուսով էի, որ, ի վերջո, նրանց մեջ կգտնվեն մարդիկ, ովքեր կգիտակցեն, որ առանց հասցեականության և առանց ՀՀ կառավարության առաջ պահանջ ներկայացնելու այդ ամենը որևէ արդյունք չի տալու։ Այս ամենը, ցավոք, իշխանությունների կազմակերպածն է։ Այն իշխանությունը, որը վախենում է Նիկոլ Փաշինյանից, այդկերպ նաև ժողովրդին է փորձում ուղղորդել»,-ընդգծեց նա։
Մետաքսե Հակոբյանը միևնույն ժամանակ հուսով է, որ հենց ժողովրդի մեջ կլինեն սթափ ուժեր, որոնք կգիտակցեն պահի լրջությունը։ «Նման ակցիաները կարող են տեղի ունենալ ամիսներով, հարյուր հազար մարդ կարող է հավաքվել, բայց Արցախում ժամ առ ժամ իրավիճակ է փոխվում, ու ժամերի ընթացքում մարդիկ են մահանում։ Եթե իրականում ինչ-որ բան փոխելու նպատակ կա, պետք է պահանջները հասցեական լինեն։ Այն կոչերը, թե «ակցիաները քաղաքական չեն», մեղմ ասած, ծիծաղ են առաջացնում, քանի որ դրությունը, որում մենք այսօր գտնվում ենք, հենց քաղաքական է։ Ոչ քաղաքական լուծումներն ի սկզբանե որևէ արդյունք չեն տալու։ Չեմ կարծում, որ այս տապին նաև հավատով ակցիաների եկած մարդկանց այդպես տգեղ ձևով օգտագործելը ճիշտ է»,-եզրափակեց մեր զրուցակիցը։
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
